عکس: اعتماد
غزل حضرتی-
«جای سوال اینجاست که آیا ما امروز همه مسائل جامعه و مشکلات حمل و نقل و ترافیک را حل‌کرده‌ایم و تنها دوچرخه‌سواری خانم‌ها باقی مانده است که سراغ این امر می‌رویم؟ امروز همه شاهدند که وضعیت حجاب در جامعه ما به صورت یک مشکل ضد فرهنگی درآمده و کافی است برای خانم‌ها دوچرخه‌سواری را باب کنیم»
«ما درباره استفاده زنان از دوچرخه‌های شهرداری از شورای انقلاب فرهنگی سه بار استعلام کردیم که بی‌پاسخ ماند، این نهاد متولی فرهنگی است و این مشکل هم مشکلی فرهنگی است، درباره بخش فنی هم متولی فدراسیون است، باید مقدمات عمومی‌اش فراهم شود، درباره دادن دوچرخه ما محدودیت نداریم اما مجوز باید صادر شود. در حال حاضر پارک سرخه حصار و پارک بانوان و چند بوستان برای بانوان پیست دوچرخه‌سواری دارند»
به گزارش اعتماد، دوچرخه‌های نارنجی و سبز در کانکس‌های نارنجی در گوشه و کنار خیابان‌های شلوغی که مرکز ازدحام است، چند وقتی است نگاه هر بیننده‌یی را به خود جلب می‌کند، ردیف دوچرخه‌های نویی که مجهز به کلاه و تجهیزات ایمنی هستند و خیلی هم نتوانستند در ایجاد فرهنگ دوچرخه‌سواری تاثیرگذار باشند. گرفتن دوچرخه مصایب خودش را دارد، شاید هر شهروندی که کانکس‌ها را می‌بیند، دعای خیری برای شهرداری هم بکند که به فکر آلودگی هواست و می‌خواهد در این میان کاری کرده باشد، اما سراغ کانکس‌دار و متولی دوچرخه‌ها که می‌روید با انواع و اقسام شرایط ثبت‌نام مواجه می‌شوید، شرایطی که حرفی از جنسیت نزده و وقتی متوجه تفکیک جنسیتی‌اش می‌شوید که آماده ثبت‌نام شده‌اید و با جمله‌یی دچار حس یخ‌زدگی می‌شوید: «به زنان دوچرخه نمی‌دهیم.» انگار وقتی می‌نویسند شرایط عضویت برای همه افراد بالای ۱۸ سال آزاد است، از شرایطی عادی حرف می‌زنند که هرگز جنسیت مونث در میان این «افراد» نبوده و زنان خودشان باید بدانند در این تسهیلات شهری، سهمی ندارند، فقط زمانی زنان می‌توانند از این تسهیلات بهره ببرند که همراه با مردی به کانکس مراجعه کنند و در واقع کسی که دوچرخه را می‌دهد چشمانش را ببندد و خلاف کند و دوچرخه‌یی را به نام مردی، به زنی تحویل دهد.
راهنمایی مسوول کانکس این است: «همراه با برادر، همسر یا پدرتان یا هر مرد دیگری بیایید ثبت‌نام کنید، بعد خودتان از دوچرخه استفاده کنید.» در شرایط ثبت‌نام نوشته‌اند حداقل سن ۱۵ سال است، تصور اینکه پسربچه‌یی ۱۵ ساله می‌تواند صاحب چند ساعته دوچرخه‌یی شود و زنی هرچند ساله نمی‌تواند، تصوری تلخ است، آنقدر که زنان با همه مصیبت‌هایش ترجیح می‌دهند با دوچرخه خود در خیابان‌ها ظاهر شوند. همان کاری که برخی زنان در خیابان‌های شلوغ می‌کنند و کسی جلودارشان نیست و نمی‌تواند باشد.
سه بار استعلام کردیم، بی‌پاسخ ماند
اما رییس سازمان ورزش شهرداری تهران از استعلامی بی‌پاسخ خبر می‌دهد، استعلام از شورای‌عالی انقلاب فرهنگی که متولی این بحث است و باید تایید نهایی درباره آزاد شدن یا ادامه محدودیت دوچرخه‌سواری بانوان از سوی آنها اعلام شود. محمد حاج آقامیر در این خصوص به «اعتماد» گفت: «ما درباره استفاده زنان از دوچرخه‌های شهرداری از شورای انقلاب فرهنگی سه بار استعلام کردیم که بی‌پاسخ ماند، این نهاد متولی فرهنگی است و این مشکل هم مشکلی فرهنگی است، درباره بخش فنی هم متولی فدراسیون است، باید مقدمات عمومی‌اش فراهم شود، درباره دادن دوچرخه ما محدودیت نداریم اما مجوز باید صادر شود. در حال حاضر پارک سرخه حصار و پارک بانوان و چند بوستان برای بانوان پیست دوچرخه‌سواری دارند.»
او درباره مشکل امنیت نداشته زنان در خیابان‌ها گفت: «مشکل دوچرخه‌سواری زنان مشکل امنیت خیابان‌ها نیست، علتش مشکل فرهنگی است. اگر نهادی بخواهد فشار یا اصراری برای دادن مجوز وارد کند، فدراسیون است که ما در این خصوص راهکار هم داده‌ایم.»
اما روزی، شهردار تهران درباره اعتراض بانوان به استفاده دوچرخه صرفا برای مردان قول‌هایی داده بود، قول‌هایی که شاید در نهایت منجر به طراحی دوچرخه‌یی کالسکه مانند شده بود و موجبات شادی و فرح مردم را فراهم کرده بود و جز چند بار معدود، هرگز هم در شهر دیده نشد. اما پراکندگی ایستگاه‌های دوچرخه در شهر پراکندگی معقولی ندارد، در برخی خیابان‌ها با فاصله ۲۰۰، ۳۰۰ متری دو کانکس دیده می‌شود و در خیلی از خیابان‌های اصلی خبری از یک کانکس نارنجی هم نیست. به گفته رییس ورزش شهرداری، پراکندگی ایستگاه‌های دوچرخه در شهری چون تهران در حال حاضر کمی بیش از ۲۰۰ ایستگاه است، برای جمعیت ۱۲ میلیونی که قرار است تا پایان برنامه پنج‌ساله دوم، تعدادشان به هزار ایستگاه برسد. او از تمرکز ایستگاه‌ها در مناطق ۷ و ۸ شهری می‌گوید: «تمرکز ایستگاه‌ها در مناطق مرکزی شهر است اما در مناطق جنوبی به دلیل شیب کمتر و مناطق شمالی به دلیل شیب بیشتر ایستگاه‌ها متفاوت است. هر منطقه‌یی بسته به سطح فعالیت‌هایش از این تسهیلات شهری استفاده می‌کند.»
عضویت سالانه، مشتری‌ها را می‌پراند
گرفتن دوچرخه نیازمند عضویت است، آن هم از نوع سالانه. از شرط‌های عضویت این است که اعضا، حداقل ۱۵ سال سن داشته باشند و حداکثر ۶۰ سال. دوچرخه‌سواران با داشتن مدارک شناسایی اولیه و پرداخت ۱۰هزار تومان که حق عضویتی سالانه است، می‌توانند عضو این مجموعه شوند و با کارتی که بعد از چند روز برایشان صادر می‌شود، دوچرخه بگیرند. کسی نمی‌تواند به صورت گذری از کانکس دوچرخه بگیرد و برای یک روز از آن استفاده کند، حاج آقا میر در این خصوص هم به «اعتماد» پاسخ داد: «اینکه افراد بتوانند به شکل گذری از دوچرخه‌ها استفاده کنند و نیازمند عضویت و صدور کارت بعد از چند روز نباشد پیشنهادی است که حتما به آن رسیدگی خواهم کرد.»
اما دوچرخه‌ها دو نوع‌اند، نارنجی و سبز. سبزها برای مبتدیان است و نارنجی‌ها دنده‌یی. کلاه هم از الزامات استفاده از دوچرخه است، دوچرخه‌ها سبد خرید و قفل هم دارند، چون هرگونه خسارت به دوچرخه باید پرداخت شود.
احداث این مجموعه‌های کانکسی و قوانینش مشکلاتی هم دارد، مشکلاتی که از تفکیک جنسیتی گرفته تا زمان بردن و آوردن دوچرخه‌ها و حتی الزام برای راندن در مسیر ویژه دوچرخه‌ها. الزامی که از قانونی حرف می‌زند که خودش، خودش را نقض می‌کند، وقتی مسیر ویژه دوچرخه در تمام مسیرهای شهری وجود ندارد، چگونه قانونگذار چنین قانونی را تدوین می‌کند.
حداکثر زمان استفاده از دوچرخه شش ساعت است، اعضا در صورت تمایل باید دوباره به ایستگاه‌ها مراجعه و زمان خود را تمدید کنند، این در حالی است که اگر کارمندی بخواهد از این دوچرخه‌ها استفاده کند، باید مرخصی ساعتی بگیرد و به نزدیک‌ترین ایستگاه مراجعه و تمدید کند. دوچرخه‌ها ردیاب هم دارند، ردیاب‌هایی که فکر برنگردان دوچرخه‌ها را منتفی می‌کند.
اما شهرهای دیگر کشور هم مجهز به این ایستگاه‌ها شده‌اند، از اصفهان و مشهد و شیراز گرفته تا ارومیه و قم و شهرهای کوچک و بزرگ دیگر. در شهرهای دیگر نرخ ثبت‌نام پایین‌تر است و برخی شهرها در ابتدا با قانونی نیم ساعت یا یک ساعت اول رایگان پیش رفتند. در شهری چون اصفهان اعلام شده نرخ استفاده از دوچرخه ۲ درصد است و مسوولان شهری آن تلاش دارند آن را حداقل به ۱۲ درصد برسانند.
برخی ایستگاه‌ها در اصفهان مکانیزه شده است. تصویر مکانیزه ایستگاه‌ها، یاد شهرهای بزرگ دنیا را تداعی می‌کند. شهرهایی چون پاریس، لندن، مونترال، آمستردام، چاتانوگا، استنفورد، نیویورک، وین.
اما در این میان فتوایی هم از سوی آیت‌الله محمدعزالدین‌الحسینی‌الزنجانی از مراجع تقلید در پاسخ به استفتایی درباره دوچرخه‌سواری بانوان گرفته شده که «موتور سواری و نیز دوچرخه‌سواری و اسب سواری بانوان با حفظ حجاب شرعی مانعی ندارد.»
اما حجت‌الاسلام محمدتقی رهبر، رییس سابق فراکسیون روحانیون طراحی دوچرخه برای بانوان را مشکوک می‌داند و در گفت‌وگو با مهر می‌گوید: «جای سوال اینجاست که آیا ما امروز همه مسائل جامعه و مشکلات حمل و نقل و ترافیک را حل‌کرده‌ایم و تنها دوچرخه‌سواری خانم‌ها باقی مانده است که سراغ این امر می‌رویم؟ امروز همه شاهدند که وضعیت حجاب در جامعه ما به صورت یک مشکل ضد فرهنگی درآمده و کافی است برای خانم‌ها دوچرخه‌سواری را باب کنیم.»
این‌نماینده‌مجلس به دوچرخه‌سواری خانم‌ها در برخی شهرهای کشور اشاره می‌کند و می‌افزاید: «خانم‌ها در برخی شهرها اقدام به دوچرخه‌سواری می‌کنند که تبعات بسیار منفی داشته است و در صورتی که دوچرخه‌سواری برای بانوان باب شود این موضوع با برخورد همه مسوولان کشور روبه‌رو خواهد شد.»
دوچرخه‌سواری یک ورزش محسوب می‌شود، ورزشی که یک تیر دارد و چند نشان. هم وسیله‌یی است برای تردد و هم تفریحی است و ورزشی. اما اینکه این وسیله نقلیه برای عده‌یی افراد جامعه به دلیل جنسیت محدودیت داشته باشد، در جامعه‌یی اسلامی که زنان آن با رعایت حجاب می‌توانند از این وسیله استفاده کنند و بابی باشد برای تفریح آنها، در حالتی که زنان از کمترین میزان تفریح برخوردارند، دوچرخه ابتدایی‌ترین وسیله‌یی است که آزاد شدن آن می‌تواند دختران این جامعه را به وجد بیاورد؛ وجدی که در کشورهای دیگر به واسطه چنین وسیله‌یی ایجاد نمی‌شود.
پاریس: در شهر پاریس بیش از ۲۰ هزار دوچرخه در هزار و ۸۰۰ ایستگاه به انتظار پاریسی‌های طالب دوچرخه‌سواری نشسته‌اند. این طرح بزرگ‌ترین سیستم اجاره دوچرخه در دنیاست که شهرداری پاریس متولی اجرای آن است.
لندن: اما طرح اجاره دوچرخه‌ها در لندن، از ماه جولای سال ۲۰۱۰ میلادی اجرایی شده است. این طرح در بین لندنی‌ها به «دوچرخه‌های بوریس» مشهور شده است. علت این نامگذاری هم آن است که «بوریس جانسون» شهردار لندن کسی است که این طرح را به مرحله اجرا درآورده است. جانسون آرزو دارد که به زودی تمام شهر همچون تاکسی‌های سیاه و اتوبوس‌های قرمز از دوچرخه پر شود. لندن شش‌هزار دوچرخه در ۴۰۰ ایستگاه دارد.
مونترال: اگرچه «مونترال» هفته‌های متوالی و بسیار طولانی‌تر از دیگر شهرهای امریکای شمالی پوشیده از برف است اما این شهر به بهشتی برای دوچرخه‌سواران تبدیل شده است. در سال گذشته میلادی به برنامه اجاره دوچرخه این شهر ـ که «بیکسی» خوانده می‌شود- ایستگاه‌های جدیدی اضافه شد تا ظرفیت این طرح به ۴۰۰ ایستگاه و ۵۰۰۰ هزار دوچرخه برسد. جالب است بدانید که «بیکسی» از ترکیب دو کلمه «TAXI» و « BICYCLE » به وجود آمده است.
آمستردام: پرشورترین دوچرخه سواران در این شهر رفت و آمد می‌کنند. آنقدر دوچرخه سواران این شهر به شهرداری فشار آوردند که سرانجام مقامات شهری مجبور شدند گذرگاه ویژه دوچرخه‌ها در موزه هنرهای معاصر این شهر را که Rijksmuseum نام دارد پس از ۱۰سال بازسازی و بازگشایی کنند. تعدادی از معماران و مدیران این موزه و نیز چندین مقام محلی با عبور و مرور دوچرخه‌ها در این بخش مخالفت کردند اما سرانجام این دوچرخه‌سواران بودند که پیروز شدند.
چاتانوگا: چاتانوگا چهارمین شهر بزرگ ایالت تنسی است و در نزدیکی مرز ایالت «جورجیا» قرار دارد. گردشگرانی که به «چاتانوگا» می‌روند اغلب از کشف سیستم حمل و نقل دوچرخه‌یی این شهر شگفت‌زده می‌شوند. سیستم اجاره دوچرخه «چاتانوگا» شامل ۳۰ ایستگاه است که ۳۰۰ دوچرخه در این ایستگاه‌ها اجاره داده می‌شود. اعضای این ایستگاه‌ها می‌توانند به مدت یک ساعت و در چارچوب عضویت سالانه خود از دوچرخه‌های این ایستگاه‌ها استفاده کنند.
استنفورد: دانشگاه استنفورد یکی از معتبرترین دانشگاه‌های دنیاست که در استنفورد در نزدیکی شهر سانفرانسیسکو در ایالت کالیفرنیا واقع شده است. نخستین چیزی که توجه بازدیدکنندگان از این دانشگاه را جلب می‌کند، حضور همیشگی دوچرخه‌سواران است که به آرامی در اطراف پردیس «پائلو آلتو» در رفت‌وآمد هستند. دانشگاه استنفورد با ۲۰ هزار دانشجو و نزدیک به ۱۵هزار دوچرخه‌سوار یکی از بزرگ‌ترین محیط‌های دانشگاهی دوچرخه‌سوار است.
نیویورک: «نیویورک؛ شهر دوچرخه‌ها» طرحی است که در «روز یادبود» شروع به‌کار کرد. «روز یادبود» آخرین دوشنبه ماه مه است که به یاد کسانی که جان خود را در ارتش ایالات متحده امریکا از دست داده‌اند برگزار می‌شود. براساس این طرح حدود ۳۳۰ ایستگاه کرایه دوچرخه در «منهتن» و «بروکلین» تاسیس شده است. طرح «نیویورک؛ شهر دوچرخه‌ها» از سال ۲۰۱۱ میلادی در حال اجراست و «سیتی‌بانک» به عنوان حامی تجاری بزرگ این طرح شناخته می‌شود.
وین: دوچرخه شهری وین از سال ۲۰۰۳ با حمایت شهرداری وین، شروع به کار کرده، سایر کشورها نیز در حال الگوبرداری و مشابه‌سازی آن هستند. هدف این پروژه اجاره دوچرخه از حدود ۱۰۰ ایستگاه تعبیه شده در تمامی نقاط شهر، با حدود ۲۴۰۰ دوچرخه آماده به کار است که در تمامی فصول سال به صورت شبانه‌روزی قابل استفاده هستند. هر شهروند می‌تواند با مراجعه به یکی از ایستگاه‌ها، دوچرخه‌یی را اجاره و با پایان استفاده از آن، در یکی دیگر از ایستگاه‌های موجود دوچرخه را برای استفاده سایران قرار دهد. ساعت اول اجاره همیشه رایگان بوده و با هر مکث ۱۵ دقیقهیی از یک ساعت رایگان دیگر بهره‌مند می‌شوید، در سال ۲۰۱۲ بیش از ۴۰۰ هزار کاربر ثبت شده جمعا مسافتی حدود ۳/۲ میلیون کیلومتر را در ۷۱۴ هزار سفر، دوچرخه‌سواری کرده‌اند.
۲۶ دی ۱۳۹۲
منبع: http://www.etemaad.ir/Released/92-10-26/93.htm
