«همین زمستان یک مرد خیلی پول‌دار اینجا آمد و دنبال دخترش می‌گشت. می‌گفت دخترِ معتادم از خانه فرار کرده. بنز داشت و می‌گفت قبلا رد دخترم را گرفتیم که اینجا می‌آمد و جنس مصرف می‌کرد. همین‌جا آتش روشن کردیم و هر کسی می‌آمد عکس را نشان می‌دادیم. سرآخر یک نفر گفت من می‌شناسمش و توی فلان پاتوق است و قرار شد به بهانه‌ای دختر را اینجا بیاورد و شیرینی خودش را هم بگیرد. واقعا هم دختر را آورد و پدر و دختر یک‌ ساعت در بغل هم گریه می‌کردند.»

نگهبان پاتوق باز هم توضیحات قبل را تکرار می‌کند و سر آخر پیشنهاد می‌کند که یک نفرمان با او پایین برویم. از جاده خاکی که پایین می‌رویم بوی انواع مواد به مشام می‌رسد و هر کس به کار خود مشغول است. اگر چه چندین چادر مسافرتی و آلونک‌هایی با انواع پارچه بین درختان دیده‌ می‌شود اما جمعیت زیادی روی کارتن نشسته یا دراز کشیده‌اند. در ورود فردی ما را تفتیش می‌کند و قبل از این که حرفی بزند محمد شروع به توضیح‌ دادن می‌کند. طرف مقابل ما یکی از مسئولان دره فرحزاد است و آن‌ طور که خودش می‌گوید هم انواع جنس می‌فروشد و هم این دره را مدیریت می‌کند: « من اینجا همه را می‌شناسم. می‌دانم چرا اینجا آمدند و چه جنسی می‌کشند و کجاها می‌روند. کسی اینجا کار خرید و فروش بچه انجام نمی‌دهد و کسی هم بچه‌ای اینجا نیاورده است ولی سمت چمران «پاتوق آنجلس» امکان دارد بچه پیدا کنی.»

در مسیر برگشت از دره فرحزاد، جوانی با موهای فرفری و یک گونی بر روی دوش، گوشی موبایلی را به ما نشان می‌دهد و می‌گوید: «۵۰ هزار تومان می‌فروشم.» «حسین» کرمانشاهی است و سال‌هاست که در تهران زندگی می‌کند و ساکن دره فرحزاد است. او هم اطلاعات عجیبی از زندگی در این دره و ساکنانش به ما می‌دهد اما درباره خرید و فروش کودکان می‌گوید: «این عجیب‌ترین سؤالی است که تاکنون شنیده‌ام.»

«ما هیچ اطلاعی نداریم؛ اگر هم اطلاعاتی وجود داشته باشد محرمانه است؛ نباید به این موضوع دامن زد؛ بهتر است اگر چنین مشکلی هم وجود دارد در خفا حل شود …». اینها پاسخ‌هایی است که برخی مسئولان به سؤال‌های خبرنگار «روبه‌رو» درباره خریدوفروش کودکان در تهران می‌دهند؛ پاسخ‌هایی ابهام‌آمیز که نه خبرهای خرید صد هزار تومانی کودکان را در تهران تأیید می‌کند و نه تکذیب؛ ماجرایی که از تابستان سال گذشته، در یک نشست خبری از سوی فاطمه دانشور، رئیس کمیسیون اجتماعی شورای شهر تهران، بر سر زبان‌ها افتاد. فاطمه دانشور اعلام کرد که حالا دیگر در مراکز آسیب شهر، کودکان نوزادی که درد خماری را از نطفه حس می‌کنند به قیمت صد هزار تومان به فروش می‌رسند؛ اما این تمام ماجرا نبود. داستانی که فاطمه دانشور چند ماهی است راوی آن شده است، موضوعی قدیمی ‌در برخی از بیمارستان‌های این شهر است. مرجان، پرستار یکی از بیمارستان‌های تهران، می‌گوید: «دلالان و واسطه‌ها پس از شناسایی نوزادانی که ناخواسته یا نامشروع به دنیا می‌آیند، اقدام به خریدوفروش آنان می‌کنند». او با بیان اینکه این اتفاق در بیمارستان‌های دولتی و بزرگ و بیمارستان‌هایی که زایشگاه دارند، بیشتر رخ می‌دهد، می‌گوید: «در این بیمارستان‌ها به دلیل بالاتربودن تعداد نوزادان متولدشده در مقایسه با بیمارستان‌های خصوصی و کوچک، شناسایی افراد سخت‌تر است که این امر، مهم‌ترین دلیل بالاتربودن آمار خریدوفروش نوزادان متولدشده در مراکز دولتی است». مسئله‌ای که بلافاصله از سوی نیروی انتظامی ‌تکذیب شد. در خبرهای تأییدنشده می‌شد این جمله‌ها را شنید که آش به این شوری‌ها هم نیست؛ اما کفش و کلاه کردن خبرنگاران و رفتن به بیمارستان‌هایی مانند مهدیه و اکبرآبادی تهران در همان روزهای پرالتهاب نشان می‌داد که از قضا آش بسیار شورتر از آنی است که دانشور خبر داده است.

کودکانی که در توالت پارک حقانی نطفه‌شان بسته می‌شد، در بیشتر مواقع یا معتاد بودند یا خونشان آلوده به ویروس ایدز بود. نوزادان رنگ‌پریده‌ای که در بیمارستان، مجهول‌الهویه بودند و مادر حتی حاضر نبود برای دقایقی آنها را به زیر پستان بگیرد. از آن طرف، جدا از واسطه‌ها و گروه‌هایی که گدایان تهران را ساماندهی می‌کردند، بودند مادران و پدران جوانی که سال‌ها در آتشِ داشتن فرزند، سوخته و نتوانسته بودند از سد بهزیستی بگذرند. آنها برای آنکه بتوانند زخم خود را التیام بخشند، به دروازه غار آمده بودند و کودکان معتاد بخوری این خیابان را با قیمتی از ۱۰۰ هزار تا پنج میلیون تومان خریده بودند.

«متأسفانه گزارش‌ها نشان می‌دهد خانم‌های کارتن‌خواب به هنگام زایمان در برخی از بیمارستان‌های جنوب و مرکز شهر و پس از به‌دنیاآمدن نوزاد، با دریافت ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار تومان بچه خود را می‌فروشند». این جمله از فاطمه دانشور که اوایل پاییز سال گذشته بر زبان راند، سروصدای زیادی به پا کرد. نهادهای مختلف، او را دروغ‌گو خواندند و از او خواستند حرفش را پس بگیرد؛ اما کمی بعد مشخص شد اوضاع خراب‌تر از آن چیزی است که همه فکر می‌کردند. حالا بچه‌ها از دروازه غار تا دره فرحزاد مثل سرنگ و شیشه و دوا خریدوفروش می‌شوند. بچه‌های معتاد، بچه‌های مریض و گرسنه پشت زنان کولی بسته می‌شوند و با دُز بالای قرص خواب‌آور صدایشان بریده می‌شود تا بشوند دستاویز گدایی. بچه‌های بخوری و خمار که در ازای یک سوت شیشه معاوضه می‌شوند و مادرانی که مادریشان پشت شیشه براق پایپ تمام می‌شود. فاطمه دانشور، رئیس کمیسیون اجتماعی شورای شهر تهران و مدیریت مرکز خیریه مهرآفرین، جزء اولین کسانی است که درباره خریدوفروش کودکان اعلام عمومی کرد. او در گفت‌وگو با «روبه‌رو» جزئیات خریدوفروش کودکان در تهران و خلأهای بزرگ نهادهای مربوطه را برمی‌شمارد که در ادامه می‌خوانید.

اول از همه می‌خواهم بدانم آیا آماری از کودکان در حال خریدوفروش در سطح شهر دارید؟ اصلا چطور با این معضل روبه‌رو شدید؟

هیچ آمار رسمی درباره خریدوفروش کودکان و نوزادان وجود ندارد. صرفا گزارش‌هایی که گاه‌وبیگاه به دست ما می‌رسد، می‌تواند به ترسیم عمق فاجعه کمک کند. سال گذشته که متوجه این پدیده شدیم، دیدیم که هیچ دستگاهی به طور سیستماتیک اصلا وارد این ماجرا نشده است. من هم آن زمان فرصتی نداشتم که با دستگاه‌های مختلف درباره ورودشان به این ماجرا صحبت کنم؛ چون زمان‌بر بود و فکر می‌کردم بهتر است با خیریه خودم شروع کنم؛ چراکه سیستم کارش را به‌خوبی می‌دانستم. از همان زمان لابی‌ها را شروع و با دستگاه‌های مختلف رایزنی کردیم تا بتوانیم در بخشی از شهر کار کنیم و آن را به صورت پایلوت جلو ببریم. هم‌زمان هم گزارش‌ها را به دستگاه‌های مختلف بدهیم تا این مسئله از طریق دستگاه‌های متولی حل شود.

اولین دستگاهی که درباره این مسئله با آن صحبت کردید، کجا بود؟

در ابتدا موضوع را با وزارت بهداشت در میان گذاشتم و باید بگویم کمک‌های مؤثرشان ستودنی بود. وزارت بهداشت نسبت به دیگر دستگاه‌ها دغدغه‌مند‌تر بود و اجازه داد بیمارستان‌های محل حضور زنان معتاد با ما وارد تعامل شود و در صورت مشاهده زنان معتادِ باردار با ما تماس بگیرند. در این مدت، یعنی از آبان سال گذشته تا امروز، ما حدود ۲۰۰ پرونده را شناسایی کردیم. در این پرونده‌ها، مادران معتاد عموما دوگانه‌مصرف هستند؛ یعنی شیشه پای ثابت مصرف مخدر است و در کنارش هروئین هم مصرف می‌کنند و بیشتر بچه‌ها هم معتاد متولد می‌شوند. چیزی که بین این کودکان و مادران آنها مشترک است، نداشتن اوراق هویتی است. پدرِ فرزند نامشخص است و زن با یک نام در بیمارستان خودش را ثبت می‌کند و بچه متولد می‌شود و بعد از تولد هم کودک به مادر تحویل می‌شود. اینجا بعد از حضور ما تنها تفاوت ایجادشده این بود که در هنگام ترخیص کودک، آنها با ما تماس می‌گرفتند و ما بچه را ترخیص می‌کردیم؛ اما بچه به مادر تحویل داده می‌شد.

منبع: مجله رو به رو