Photo: Otna Ydur/bigstock.com

صبا امیدوار

لبانش به هم دوخته شده بود ، نگاهش به سقف. دراز به دراز افتاده بود روی تخت.

• چند سالته ؟ این را دکتر پرسید .
• ۲۴ سال – این را سحر گفت .
• خب بگو ببینم چی شده؟

سحر، با انگشت گوشه دامنش را بالا زد و گفت: «همیشه سیگارش رو، روی ران من خاموش میکنه. میگه یه شب منو میکشه و تو حیاط چالم میکنه. انقد می زنه که خودش دست درد میگیره .یه شب از همون شبای لعنتی وقتی که از زدن خسته شد و خوابید ، زدم بیرون و رفتم کلانتری ، اونا هم منو فرستادن اینجا، پزشک قانونی ….»

تعدادشان کم نیست تازه‌ترین آمار پزشکی قانونی استان تهران، نشان می دهد که در شش ماه اول سال ۱۳۹۵، ۹ هزار و ۴۹۹ مورد همسرآزاری به این مرکز ارجاع شده ‌است .یعنی روز ۵۲ پرونده همسرآزاری در پزشکی قانونی.

این عدد تنها پرونده زنان تحت خشونتی است که سکوت را شکسته‌اند و به برای احقاق حق خود به دادسرا و کلانتری مراجعه کردند.

حسین رئیسی، وکیل و یکی از مشاوران حقوقی مرکز اسناد حقوق بشر ایران می‌گوید، زنان برای اثبات خشونت خانگی و معاینه پزشک قانونی به مراجعه به کلانتری و نامه دادسرا نیاز دارند. چرا که پزشکی قانونی فقط با نامه قضایی شخص را معاینه می‌کند.

این وکیل دادگستری می‌گوید: در حقیقت زنان برای به دست آوردن بخشی از برابری‌ها یا رفع برخی از نابرابری‌ها به پزشکی قانونی مراجعه می‌کنند.

او می گوید: وقتی زنی تحت خشونت خانگی است ولی نمیتواند از حق طلاق استفاده کند، و از آن شرایط رها شود، چرا که قانون حق طلاق را به او نداده مجبور است برای به دست آوردن این حق به پزشکی قانونی مراجعه کنند.

چرا که بنا به ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی اگر زنی یک یا دو برگه از پزشکی قانونی مبنی بر آزار و اذیت از سوی همسرش داشته باشد، می تواند عسر و حرج را ثابت کند و حکم طلاق را بگیرد.

این وکیل دادگستری یادآروی می‌کند: خشونت خانگی در ایران جرم‌انگاری نشده، و تنها خشونت فیزیکی و در مواردی خشونت اقتصادی جرم‌انگاری شده که آن هم مختص به زنان نیست.

طبق گفته قرآن زدمش تا آدم شود

ایستاد مقابل قاضی و گفت: من را تکمین نمی کرد. طبق قانون اسلام زدمش تا از من حرف شنوی پیدا کند.

[درباره پیچ و تاپ‌های قانونی تمکین بیشتر بخوانید: الزام به تمکین و خشونت خانگی، قانون چه می‌گوید؟]

مریم قربانی روانشناس می گوید: اگر چه همسرآزاری در بیشتر نقاط دنیا دیده می‌شود، اما در کشورهایی همچون ایران که پیشینه مردسالا‌رانه و اسلامی دارند، از گستردگی بیشتری بر خوردار است.

او با اشاره به آیه ۳۴ سوره  نساء -آیه نشوز– می‌گوید: اسلام در این آیه به مردانی که به تعبیر قرآن  حقوق شوهرانشان را نادیده می‌گیرند، اجازه می دهد که همسران خور را تنبه کنند.

مریم قربانی می‌گوید: قرآن در ابتدا پند و اندرز نسبت به این زنان را توصیه می‌کند و در گام دوم  دوری از بستر را و در نهایت اجازه زدن را صادر کرده است.

آمارهای پزشکی قانونی ایران بیانگر آن است، اکثر موارد همسرآزاری از سوی مردان و حدود سه درصد از همسر‌آزاری‌ها از سوی زنان انجام می‌شود.

این روانشناس می‌گوید: از نگاه قانون مردان قیم زنان هستند.از این رو  حقوقی بیشتر دارند و می توانند زنان را حتی در حقوق اولیه همچون سفر، تحصیل، کار و غیره محدود کنند.

مریم قربانی می گوید: این گشاده دستی قانون در حقوق مردان باعث شده علاوه بر خشونت‌های اجتماعی خشونت‌های خانگی نیز به زنان تحمیل شود . در نبود قانون علیه خشونت خانگی و جای خالی سیستم های حمایتگر، زنان تحت خشونت منزوی‌تر می‌شوند و حتی برای احقاق حقوق خود کاری نمی‌کنند چرا که از تشدید خشونت‌ها می‌ترسند.

آمارهایی که زنگ خطراند

مدیرکل پزشکی قانونی استان تهران می‌گوید هر روز بیش از ۵۲ نفر آن هم فقط در تهران ، در پزشکی قانونی معاینه شده‌اند که ثابت کنند از سوی همسرانشان آزار و اذیت شده اند.

این آمار وقتی بزرگ‌تر می شود که در کنار آمار سال قبل  مقامات سازمان بهزیستی قرار می گیرد.

آماری که نشان می دهد سال‌های گذشته روزی ۲۵ تا ۳۰ نفر روزانه با اورژانس اجتماعی تماس می گرفتند و از همسرآزاری  گله می کردند.

مهرداد  درویش پور، جامعه شناس و فعال حقوق زنان، اما این اختلاف آمار را الزاما به دلیل افزایش خشونت خانگی نمی‌‌داند . به گفته او ، میزان شکایت ها الزاما با بالا رفتن عدد خشونت ربطی ندارد.

این جامعه شناس مراجعه بیشتر و حرف زدن از خشونت خانگی را  بیانگر بالا رفتن دانش و آگاهی زنان نسبت به خشونت توصیف می‌کند و می گوید: این که این آمار بالا رفته بدان معنا نیست که خشونت در گذشته کمتر بوده یا این روزها بیشتر است.

به گفته مهرداد درویش‌پور میزان خشونت‌ها به مراتب بالا تر از شکایت‌ها است، چرا که زنان به دلایل وابستگی‌های احساسی ، اقتصادی و فرزندان، تمایلی به برملا کردن خشونت ندارند.

او اما با اشاره به زنانی که جسارت شکایت را می شکنند می گوید: نسل زنان امروز تحت تاثیر جهانی شدن و تبادل اطلاعات و آشنایی با آنچه حقوق جهانی بشر و حقوق زنان مطرح است، تا حدودی با حقوق خود آشنا هستند، از این رو برای دستیابی به این حقوق تا جایی که می‌توانند حرکت می‌کنند.

مهر ماهی که گذشت حسین اسدبیگی، رئیس اورژانس اجتماعی بهزیستی ایران بیشترین استان‌های آسیب‌دیده در حوزه همسرآزاری به تفکیک جمعیت را استان‌های اردبیل، همدان، خراسان جنوبی، کرمانشاه، گیلان و فارس عنوان کرد.

گر چه در ایران آمار دقیقی از میزان همسرآزاری وجود ندارد وهمواره آمار‌های پراکنده از خشونت‌های خانگی منتشر می‌شود، اما حقیقت این است که خشونت خانگی پدیده ای خزیده در خانه است، که جز با شکستن سکوت قربانی پا به آمار عمومی نمی‌گذارد.