Photo: diego cervo/Bigstockphoto.com
سمیه رشیدی
در خشونت خانگی تعریف حمایت‌گری و ترویجگری ارتباطی پیوسته و تنگاتنگ با یکدیگر دارند اگرچه شاید تعریف مشخص و ثابتی برای هر دو وجود نداشته باشد. در واقع این تعریف در هر کشوری با توجه به سابقه نهادهای مقرراتی، پیشرفت تاریخی و فرهنگی و بسته به امکانات موجود در آن کشور متفاوت است.
مداخله حمایت گرایانه در خشونت خانگی براساس مفهوم توانمند سازی و حمایت اجتماعی است به این معنی که حمایت گر به دنبال تجویز راه حل به خشونت دیده نیست، بلکه در تلاش برای توانمند سازی خشونت دیده است به نحوی که او بتواند از میان گزینه‌های پیش رو، بهترین انتخاب را انجام دهد. در نهایت حمایت گر به دنبال پیوند خشونت دیده با جامعه است، به طوری که او را دیگر به چشم قربانی و مقصر نگاه نکنند.
نقش حمایت گر-ترویج گر در زمینه خشونت خانگی به این برمی گردد که ترویجگر در جستجوی تمام راه‌های ممکن است تا صدای خشونت دیدگان را به گوش جامعه برساند و از حقوقشان دفاع کند و اگر قرار است تصمیمی برای آن‌ها گرفته شود سعی کند که آرزوها و نگاه‌های آن‌ها در این تصمیم دیده شود، در این موارد ترویجگر نقش عمده‌ای در تغییر سیستم موجود دارد.
دامنه مداخله حمایت گرایانه اما می‌تواند از پیشگیری از خشونت تا بهبود وتغییر وضعیت پیش برود. مداخله می‌تواند در سطح ابتدایی (مداخله نوع اول)، در سطح میانه و متوسط (مداخله نوع دوم)، و در سطح عالی و پیشرفته (مداخله نوع سوم) باشد. مداخله اولیه شامل پیشگیری از خشونت است، در مداخلات ثانویه هدف جلوگیری از خشونت بیشتر است و مداخله نوع سوم با کاهش عواقب ناشی از خشونت برروی خشونت دیده سروکار دارد. مدت زمان و شدت مداخله متغیر است و وابسته به نیاز خشونت دیده و بستر و امکانات موجود است.
به طور کلی معمولاً سخت است که بدانیم در شرایطی که کسی مورد خشونت قرار گرفته است، بهترین نوع کمک و حمایت چه گونه است، اما معمولاً اطرافیان و گروه‌های مداخله کننده حامی می‌توانند به عنوان تأثیرگذارترین در نظر گرفته شوند. شما می‌توانید نقش حمایت گر وترویج گر را با هم داشته باشید و در عین حال که سعی می‌کنید به طور مستقیم با مراجع در ارتباط باشید و به او کمک برسانید، سعی در تغییر شرایط موجود هم داشته باشید.
در این جا تلاش شده است گروه‌های حامی را به سه دسته تقسیم بندی کنیم و نقش آن‌ها را براساس موقعیت سازمان، دوست یا خانواده و فعال اجتماعی ترسیم کنیم.
به عنوان سازمان خدمات‌دهنده:
- از اشکال متفاوت و انواع خشونت آگاه شوید، امکانات و محدودیت‌های خود را بهتر بشناسید تا بهتر بدانید که سازمان شما در چه مورد می‌تواند بهترین خدمات و سرویس را ارائه دهد.
- با سازمان‌های بزرگ‌تر و قدیمی‌تری که سال‌هاست در این زمینه کار می‌کنند آشنا شوید، خدمات آن‌ها را بدانید، سعی کنید با آن‌ها رابطه داشته باشید، ارجاع بدهید، و ارجاع بپذیرید و سعی کنید با آن ها پروژه‌های مشترک انجام دهید.
- از شبکه‌های محلی حامی اطراف خشونت دیده آگاهی پیدا کنید.
- از متخصصانی که در این زمینه تخصص دارند دعوت کنید که در جلسات ماهانه کارمندانتان شرکت کنند و آن‌ها را آموزش دهند.
- به داوطلبان و کارمندانتان آموزش ترویجگری بدهید و این که چطور می‌توانند ترویجگر منع خشونت باشند.
- در مورد منابع موجود اطلاعات کامل به دست بیاروید.
- سیستم درستی برای ارجاع دادن داشته باشید و سعی کنید بانک اطلاعاتی منسجم و قوی داشته باشید.
- در مورد خدمات خود تبلیغ کنید تا شبکه‌های محلی شما را بیشتر بشناسند.
- بروشورهای اطلاعاتی در مورد برنامه خود درست کنید.
- پوسترهایی علیه خشونت علیه زنان تهیه کنید و تا جایی که می‌توانید آن‌ها را پخش کنید: می‌توانید در دستشویی‌های عمومی، ایستگاه‌های اتوبوس ومحل های عمومی نصبشان کنید.
- سعی کنید کارتی با شماره سازمانتان را به خشونت دیده بدهید، تا در صورت نیاز با شما تماس بگیرند یا بتوانند مشاوره تلفنی داشته باشند.
- اگر خشونت دیده‌ای به سازمان شما مراجعه کرد، اطمینان دهید که اطلاعاتش پیش شما امن است و در عین حال سعی کنید برنامه امن برای او تهیه کنید. تا می‌توانید به او در همان یک جلسه اطلاعات لازم را در این خصوص بدهید، چرا که ممکن است دیگر نزد شما نیاید. سعی کنید مطمئن شوید در لحظه خطر جانی او را تهدید نمی‌کند.
- با پلیس محلی رابطه برقرار کنید و سعی در آموزش پلیس داشته باشید.
- هر ازچند گاهی روش‌های برخورد و نحوه عمل سازمانتان را مورد ارزیابی قرار دهید.
- سعی کنید خدماتتان را براساس نیاز خشونت دیده تنظیم کنید.
- برنامه‌ها و پروژه‌های خاصی برای جوانان داشته باشید و سعی کنید آن‌ها را درگیر و همراه سازمانتان کنید.
به عنوان دوست، خانواده، اعضای محلی یا فرد نزدیک
- درگیر شوید، بدون قضاوت و بدون خشونت.
- زنگ در را به صدا در آورید: اگر در نزدیکی شما خشونتی رخ می‌دهد، وقتی صدای خشونت را می‌شنوید زنگ در خانه‌شان را بزنید. مثلاً بگویید که می‌خواهید چیزی قرض بگیرید و اگر فکر می‌کنید موقعیت خطرناک است تنها نروید و در صورت نیاز با پلیس تماس بگیرید.
- مخالفت خود را با اشکال مختلف خشونت در زندگی روزانه خود نشان دهید.
- از رسانه‌هایی که خشونت را عادی نشان می‌دهند حمایت نکنید.
- از جاهایی که به نوعی خشونت علیه زنان را حمایت می‌کنند خرید نکنید: به عنوان مثال فیلمی که روی پرده سینما است و خشونت را عادی جلوه می‌دهد را حمایت نکنید و اجازه بدهید آن‌ها بدانند شما به چه دلیل حمایتشان نمی‌کنید.
- به جوک‌های سکسیستی نخندید، آن هارا منتشر نکنید واجازه بدهید دیگران بدانند چرا شما آن جوک را توهین کننده می دانید.
- اعتقادی را که خشونت دیده را سرزنش می‌کند، به چالش بکشید.
- در موقعیت‌های خصوصی و عمومی خشونت گر را متهم کنید و اگر رفتاری خشونت گر است آن را به رویشان بیاورید: مثلاً اگر دوستی می‌گوید من اجازه نمی‌دهم همسرم هر غلطی می‌خواهد بکند، به او توضیح دهید که این نوع رفتار خشونت است.
- از پروژه حمایتی و سازمان‌های خدمات دهنده به خشونت دیدگان حمایت کنید: در برنامه‌های آموزشی آن‌ها مشارکت کنید. سعی کنید آن‌ها را حمایت مالی کنید و اگر فرصت برای کار داوطلبانه دارید به آن‌ها در این زمینه کمک کنید.
- اگر فرصت رسمی پیدا کردید و تریبونی رسمی پیدا کردید از آن استفاده کنید، مثل فرصت نوشتن در روزنامه یا استفاده از رسانه‌ها
- اگر کسی به شما گفت که قربانی خشونت است یاد بگیرید که چگونه مشکل او را نزد دیگران فاش نکنید و در عین حال بتوانید او را به منابع حمایتی متصل کنید.
- از تکنولوژی استفاده کنید: فیس بوک، توئیتر، اینستاگرام و سایر شبکه‌های اجتماعی می‌توانند تریبون شما برای آگاهی رسانی در این زمینه باشد.
- هر عمل کوچک می‌تواند رهایی بخش باشد: اجاره بدهید آن‌ها بدانند شما می‌توانید از آن‌ها حمایت کنید، خانه شما می‌تواند خانه امن آن‌ها باشد یا اگر آن‌ها نیاز دارند به سازمان خدماتی مراجعه کنند به آن‌ها پیشنهاد بدهید که شما می‌توانید مراقبت از کودکانشان را در آن چند ساعت به عهده بگیرید.
- اجازه بدهید بدانند شما می‌توانید شاهد آن‌ها باشید و تا جایی که می‌توانید مستند سازی کنید : اگرشاهد خشونت بودید، تاریخ و زمان را فراموش نکنید و برای خودتان یادداشت کنید، دقیقاً نحوه و مدل خشونت را بدانید ممکن است برای شهادت دادن شما در دادگاه لازم باشد.
- در پله‌های دادگاه تنهایشان نگذارید.
- در پیدا کردن وکیل به آن‌ها کمک کنید.
- به آن‌ها و روایتشان صبورانه گوش دهید.
- عموماً خشونت گر سعی در ایزوله کردن خشونت دیده دارد شما سعی کنید آن‌ها را در فعالیت‌های اجتماعی درگیر کنید.
- در دسترس باشید. اگر به شما گفتند که ناامن هستند تلفنتان را خاموش نگه ندارید و بهترین روش دسترس را به آن‌ها بدهید.
- اگر از خشونت دیده خبری نیست شما از او خبر بگیرید.
- دانش قدرت است: سعی کنید دانش خود در این زمینه را بالا ببرید، مدام در حال یادگیری و به روز کردن دانش خودتان باشید.
- موقعیت خشونتی را که در آن هستند با دیگران مقایسه نکنید.
به عنوان فعال اجتماعی
- ترویج گر از میان برداشتن خشونت باشید.
- قانون را بدانید.
- تلاش برای تغییر قوانین داشته باشید.
- افراد تاثیرگذار در این زمینه بشناسید.
- سعی در حمایت سازمان‌های محلی داشته باشید و آن‌ها را به دیگران بشناسید.
- آگاهی عمومی را در این خصوص بالا ببرید.
- شبکه‌های محلی اطراف خود را درگیر کنید.
- آمارها را بدانید و انتشار دهید.
- کمپین‌های معروف محو خشونت را بشناسید، با آن‌ها همراهی و برای همراه کردن دیگران هم تلاش کنید.
- جنبش‌های محو خشونت را بشناسید.
- استادهای دانشگاه و فضای دانشگاه را درگیر کنید.
- روزهای جهانی محو خشونت را پاس بدارید.
- با متخصصان سلامت در ارتباط باشید.
- سعی در ترویج رابطه سالم باشید.
خشونت خانگی ضربه محکم و اساسی بر سلامت فیزیکی و روانی خشونت دیده می زند به نوعی که دامنه تأثیر خشونت می‌تواند از کارافتادگی موقت یا همیشگی را هم در بر بگیرد. بنابراین شکی در این وجود ندارد که حمایت از قربانی خشونت خانگی می‌تواند تأثیر مهمی در بهبود و بازگشت خشونت دیده به جامعه داشته باشد. موارد بالا تنها پیشنهادهایی برای بهبود شرایط خشونت دیدگان با توجه به موقعیت فردی حمایت گر-ترویج گر است و بسته به شرایط خشونت دیده و بستر اجتماعی- فرهنگی و قانونی است.
