Photo: tommaso79/Bigstcok.com

موسی برزین خلیفه‌لو، وکیل خانه‌امن

پرسشگر: هفت سال پیش ازدواج کرده‌ام و صاحب دو فرزند دختر هستم. شوهرم بسیار اصرار دارد که دوباره باردار بشوم. ایشان می‌گوید که فرزند پسر می‌خواهد و باید باردار شوم اما من تمایلی به باردار شدن ندارم. هنوز این دو فرزندی که داریم سنشان کم است و من نمی‌توانم دوباره باردار شوم. من معتقدم که دو فرزند کافی است اما شوهرم قبول نمی‌کند. در این مورد باهم اختلاف پیدا کرده‌ایم. هر روز سر این موضوع دعوا داریم. مساله را به خانواده شوهرم هم گفتم اما آنان توجهی نکردند و گفتند که حق با شوهرم است. شوهرم می‌گوید که وظیفه‌ام هست که بچه به دنیا بیاورم. برای من خیلی سخت است. از طرف دیگر من از مادرم هم که سالخورده و بیمار است نگهداری می‌کنم. واقعا نمی‌توانم فرزند سومی داشته باشم. می‌خواستم بپرسم که حق با من است یا شوهرم؟ آیا شوهرم می‌تواند مرا مجبور به فرزندآوری کند؟ یکبار مرا تهدید کرد که اگر باردار نشوم طلاقم می‌دهد. مساله دیگر این است که اگر این بار هم فرزند دختر باشد دوباره مرا مجبور می‌کند که باردار بشوم. لطفا راهنمایی کنید.

وکیل خانه امن: سلام خانم محترم! در مورد فرزندآوری و تعداد فرزندان، قانونی موضوعی را پیش‌بینی نکرده است. یعنی در قانون نیامده است که شوهر می‌تواند همسر خود را مجبور به فرزندآوری کند و یا بالعکس. اما با توجه به اصول و قواعد کلی می‌توان گفت از آنجا که شما دو فرزند دارید شوهرتان نمی‌تواند شما را مجبور به فرزندآوری دوباره کند. یعنی فرزندآوری حقی مشترک است که باید هر دو طرف نسبت به آن رضایت داشته باشند. بنابراین شوهر شما این حق را ندارد که بدون خواست و رضایت شما، نسبت به فرزندآوری تصمیم‌گیری کند و شما را مجبور به بارداری کند. مساله فرزندآوری صرفا با توافق زوجین امکان پذیر است. گرچه چون قانون در این مورد ساکت است ممکن است نظرات و برداشت‌های دیگری نیز ارائه شود.

در فقه اسلامی نیز بسیاری از فقها فرزندآوری را از موارد مقتضای ذات عقد نکاح نمی‌دانند. یعنی فرزندآوری حتی به تعداد یک فرزند از موارد لازم و ضروری ازدواج نیست بنابراین یکی از زوجین نمی‌تواند دیگری را الزام به فرزندآوری کند.

پرسشگر: شوهرم می‌گوید که قانونا حق با اوست زیرا من باید از او تمکین و اطاعت کنم ایا این حرف درست است؟

وکیل خانه امن: تمکین امر متفاوتی با فرزندآوری است. قانون گرچه گفته است که زن باید از شوهر خود تمکین کند اما اشاره‌ای به اینکه تمکین چیست نکرده است. به همین دلیل می‌توان گفت تمکین فقط در رابطه زناشویی مطرح است گرچه برخی‌ها معتقدند که کارهای خانه و مواردی از این قبیل نیز از مصادیق تمکین است. اما به هر حال فرزنددار شدن ربطی به تمکین ندارد و اگر زنی مایل به فررزنددار شدن نباشد نمی‌توان گفت که وی تمکین نکرده است به خصوص در مورد شما که دو فرزند دارید.

پرسشگر: شوهرم مرا تهدید کرده که اگر باردار نشوم طلاقم می‌دهد. آیا می‌تواند این کار را بکند؟

وکیل خانه امن: بر اساس قانون مدنی ایران مرد هر وقت بخواهد می‌تواند همسر خود را طلاق دهد و نیازی به ارائه دلیل در این مورد ندارد. مرد صرفا با ابراز کراهت یا عدم تمایل به زندگی مشترک می‌تواند تقاضای طلاق دهد. به همین دلیل باردار شدن یا نشدن شما تاثیری در نتیجه تقاضای طلاق شوهرتان نخواهد داشت. در این مورد پیشنهاد می‌شود به همراه همسرتان به یک مشاور خانواده و یا روان‌شناس مراجعه کنید.