نوشین پیروز
«ازدواج موقت» یا «صیغه» از جمله قوانین اسلامی است که درباره آن بحث و اختلاف نظر فراوان است.
حتی در بین معتقدان به دین اسلام درباره موضوع «ازدواج موقت» اختلاف نظرهای اساسی وجود دارد. (۱)
گذشته از تفسیرهای دینی وقوانین ایران، در کشورهایی که قانون جمهوری اسلامی وجود ندارد، آنچه مورد بحث و اختلاف نظر است، تعیین و تعریف حق زن و مرد در یک رابطه موقت یا ثبت نشده، روشن شدن ارثیه درصورت مرگ یکی و حقوق دیگری بعد از مرگ و یا سرنوشت کودکانی که در چهارچوب روابط غیر زناشویی و ازدواج به دنیا می‌آیند و آنچه حق وحقوق آنهاست مورد بحث بوده ، و پیدا کردن راه حل‌های درست وعادلانه و منطقی یکی از دغدغه‌های مسئولین مربوطه درهرکشوری است.
صیغه بیشتر شبیه یک توافق نامه بین زن و مردی است که می‌خواهند مدتی درکنار هم زندگی کرده و شریک عاطفی و یا شریک جنسی هم باشند و خبری از مفهوم ازدواج (۲) و پیوندی دائمی درآن نیست.
در کشورهای دیگر هم ممکن است زن ومردی تصمیم بگیرند بدون ازدواج مدتی با هم زیر یک سقف زندگی کنند و در بعضی مواقع این زندگی مشترک شروع یک رابطه عمیق و منجر به ازدواج شده و یا اینکه به دلیلی رابطه موقت بوده و تمام شود. در حالت عادی ،اگر یکی از دوطرف متاهل نباشد، رابطه به شکل پنهانی نیست.
در این نوع رابطه، یکی از دوطرف نقش قربانی را ندارد.رابطه آنها ، انتخاب و خواست هر دو نفر است که ممکن است درست یا غلط باشد. دیگران هم اصلا مهم نیست که چه بگویند، بپذیرند یا نپذیرند.
برعکس، زنانی که در ایران مدتی صیغه شده باشند، داغ صیغه روی پیشانی آنها باقی می‌ماند. درصیغه شرایط برای مرد و زن برابر یا معادل نیست . در میان اجتماع هم برای مرد ، زن صیغه داشتن نمایش قدرت جنسی بالا، یا اوضاع مالی خوب اوست و در‌‌نهایت انگار بار مثبت بیشتری برای او به همراه دارد تا بارمنفی.
اما زنان صیغه‌ای اغلب از اقوام وفامیل و دوستان خود پنهان می‌کنند که صیغه شده‌اند و صیغه بودن یک زن ، بارمنفی در اجتماع برای او به همراه دارد.
انگار قانون نانوشته ای می گوید : مرد به سراغ صیغه می رود چون “می تواند ” اما زن به سراغ صیغه می رود چون ” نمی تواند! “
انسان‌هایی که پایبند قانون و اخلاق نیستند و از پذیرش مسئولیت اعمال و رفتار خود سرباز می‌زنند، آنهایی که به بلوغ فکری نرسیده و یا با داشتن ناراحتی‌های عمیق روانی در اجتماع زندگی می‌کنند، در هر شغل و سن و جنسیت و با هر اعتقاد و عنوان و درهرجایگاه اجتماعی که باشند، راهی برای سواستفاده ازدستورات هر دینی یا قانون کشوری را پیدا کرده و به خود یا دیگران آسیب می‌رسانند.
شما درباره ازدواج موقت یا صیغه چطور فکر می‌کنید؟
آیا دوست دارید دررابطه هیچ قید وبندی نداشته باشید و یا از طرفداران رسمی شدن و شیوه‌های سنتی ازدواج هستید؟ آیا داشتن رابطه با شریک‌های جنسی متعدد و یا داشتن چند شریک زندگی را نشانه زندگی مدرن می‌دانید؟ آیا به زن و مرد را دراین باره ، آزادی و حقی یکسان می‌دهید؟
با توجه به اینکه درایران قوانین ازدواج براساس قانون اسلام و مذهب شیعه نوشته شده و اجرا می‌شود، صیغه و ازدواج موقت راه حل می‌دانید ، یا آن را قبول ندارید؟ چرا؟
نفر اول- من موافق صیغه شدن هستم چون :
صیغه ، مناسب جامعه مُدرن امروزی است.
برای من صیغه یک جور قول و قسم است. یعنی در یک لحظه زن و مردی به هم اعلام می‌کنند، واضح و درست و روشن و بی‌پرده بدون حرف زدن با ایهام و اشاره، که مایل هستند با هم رابطه برقرار کنند.
ابهامی در کار نیست. بعدا کسی نمی‌تواند بگوید من اغفال شدم، نمی‌خواستم مجبور شدم، منظورم این نبود، اما به رابطه جنسی کشیده شدم.
درست و دقیق وقتی صیغه می‌شوی، مثل دو تا آدم بزرگ اعلام می‌کنی، من تو را انتخاب کرده‌ام. حتی اگر همه چیز فرمالیته بنظر برسد. مثل عقد خواندن در همه ادیان و در وقت ازدواج .
مهم این است که دو نفر با هر زبان و یا دینی، قرارداد می‌بندند که بنظرم خیلی هم خوب است، اما اینکه بعد به آن پایپند باشند از آن هم مهم‌تر است.
وقتی دو نفر تصمیم به صیغه می‌گیرند،حتی شده چند دقیقه ، مجبور هستند به این موضوع‌ها فکر کنند و مسئولیت رفتار خود را باید بپذیرند. اگر مرگ پیش بیاید،یا مثلا اگر بچه‌ای بوجود بیاد ،همه چیز قبلا روشن می شود.
در صیغه برعکس عقد دائم، زن مجبور نیست برای کار کردن و بیرون رفتن از مرد اجازه بگیرد وآزاد‌تر است. این‌ها آزادی‌هایی هست که زنان مُدرن و امروزی می‌خواهند؛ اما وقتی در قالب «صیغه» گفته شود بد است، درحالی که در زندگی روزمره همه این‌ها پیش می‌آید. چه خوشمان بیاید و چه نیاید، تعدد زوجین هم هست. حالا به اسم صیغه نباشد یکجا به اسم معشوقه است و یک روز به اسم دوست .
به شرع و دین کاری ندارم. اما اینکه کسی نمی‌تواند یک زن را بترساند که من هروقت بخواهم با تو رابطه جنسی و یا عاطفی برقرار می‌کنم و بعد هم هروقت نخواهم تو را تهدید می‌کنم که با من رابطه‌ای داشته‌ای، با گفتن صیغه، این داستان تمام می‌شود.
اما حالا دین که مُدرن شود، بازهم بد است؟ اگر بدون محرمیت این کاررا بکنند، و بدون مثلا خواندن صیغه مسافرت بروند ، آنوقت این نشانه روشن فکری و اروپایی بودن است؟ اسلام گفته می‌خواهی رابطه داشته باشی؟ بفرما! محرم شوید و خلاص! مرد یا زنی که صیغه می‌شوند، از نظر من هردو به یک اندازه مسئول هستند، حتی زن نمی‌تواند بگوید باید خرج مرا بدهی یا برعکس مرد نمی‌تواند در خیلی از کارهای زن دخالت کند. این که خوب است ، مدرن است .
[ توضیح: زن در عقد موقت نفقه و ارث ندارد. زن در عقد موقت آزاد است که شغل براى خود انتخاب کند واجازه همسر براى او شرط نیست]
در سیستم اسلامی آزادی زیاد تری در ازدواج موقت برای زن و مرد هست و از قوانین دست و پا گیرقدیمی هم خبری نیست.
در نهایت من موافقم.
بنظرم ،صیغه عملا به درد زندگی مدرن امروزی می‌خورد. دوران ازدواج دائم تمام شده چه مسلمان باشیم، چه بی‌دین. چه در ایران چه خارج از ایران. دیگر بسیاری از آدم‌ها خودرا مقید نمی‌کنند، وقت و پول برای عروسی‌های آنچنانی هدر نمی‌دهند. یک کارت ملی می‌خواهد و والسلام. ثبت نمی‌شود. دردسر ندارد. ارزان است. کاملا اسلامی اما امروزی و به درد جامعه و قشر جوان ایران می‌خورد. شاید باید مثل «رِفیق» که شنیدنش چِندش آور بود واما بعد دوست پسر و یا دوست دخترها درواقع همان بودند اما شیک‌تر، بجای «صیغه» هم لغت مدرن و جدیدی استفاده کنیم تا دیگر بارمنفی نداشته باشد.
نفر دوم- من موافق صیغه شدن هستم چون :
ما در ایران زندگی می‌کنیم.
اینجا از نظر قانون جمهوری اسلامی نمی‌شه یک زن و مرد با هم رابطه جنسی داشته باشند. فاحشه خانه رسمی هم وجود ندارد. زن و مرد هم ندارد. وقتی دو نفر نامحرم با هم باشند، داشتن رابطه جنسی و حتی تنها بودن آنها زیر یک سقف هم زنا و گناه محسوب می‌شود.
شلاق دارد یا سنگسار می‌شوند. خوب چطوری باید زندگی کرد؟ بفرض من می‌خواهم با کسی اصلا نامزد شده‌ایم، قصد ازدواج هم داریم می‌خواهم اورا بدون ترس و راحت بدون حجاب ببینم یا او را ببوسم. دستش را بگیرم و یا به خانه آنها رفت و آمد کنم. چه دین اسلام قلبا ویا شناسنامه‌ای قبول داشته باشم، چه اصلا اسلام را قبول نداشته باشم، ترجیح می‌دهم این چند جمله عربی را بخوانم تا به هم محرم بشویم.
درست نیست، خوب نیست، مسخره س؟ خوب باید وقتی انقلاب شد، دین را از سیاست وقانون جدا می کردند تا قانون ازدواج و طلاق براساس شرع و دین اسلام نوشته نمی‌شد. اینجا که آمریکا نیست! هرکی قوانین این کشوررا دوست ندارد، قبول ندارد، برود جای دیگر.
صیغه موقت است . اگر مرد آن تعهد را نخواهد و زیر حرف و قولش بزند و صیغه را بهم بزند، باید پولی به زن بدهد. حال اسمش باشه، خسارت، جریمه، مهریه، هرچی. اینکه بد نیست. چرا باید تعصب داشته باشیم.
[توضیح: در ازدواج موقت با پایان مدت زمان تعیین شده، عقد باطل می‌شود – مرد می‌تواند همه یا بخشی از مدت زمان را به زن ببخشد و زود‌تر از هم جدا شوند.]
قانون در ایران اسلامی این است. خارج از ایران ، یک قانون دیگری است . کسی درهلند که مسلمان نیست، لازم نیست، برای نامزد یا دوست دخترش صیغه محرمیت بخواند، یا اگر مردی که زن دارد و می‌خواهد با زن‌های دیگه رابطه جنسی داشته باشد، می‌رود فاحشه خانه.
اگر معلوم شود زنی از مردی بچه دار شده، قانون دنبال کار بچه و مادر و یا حتی پدر را می‌گیرد. رابطه دختر و پسر‌های نوجوان و یا رابطه جنسی رسمی و غیر رسمی آنجا هم هست و تعریف و قواعد آنجا را دارد. ساعت دارد، نرخ دارد. منظورم این است که هرکاری یک قانون و هرکشوری هم قوانین مربوط به خودش را دارد.
مثلا اگر قانون اسلام نباشد، یا صیغه را بردارند، دیگر مردان متاهل ایرانی، سراغ زن‌ها نمی‌روند؟ اشکال جای دیگری است .
نفر سوم- من موافق صیغه شدن نیستم چون :
زنی که صیغه می‌شود از دید من خودفروش است و من مخالف تن فروشی هستم.
اگر درایران زندگی نمی‌کردم هم با تن فروشی مشکل داشتم و آنرا کاری درست نمی‌دانستم. بنظرم همان مردهایی که مشتری زنان روسپی هستند، همان‌ها هم در ایران دنبال صیغه می‌روند. چه مجرد باشند و چه متاهل.
همان زن‌هایی که اگرمیشد رسما فاحشه باشند، این شغل را انتخاب می‌کردند و بعد می‌گفتن: چاره ندارم، آخه بچه دارم، آخه خرج تحصیل باید بدم… همان دلیل‌ها را برای صیغه شدن می‌آورند.
از یک فاحشه هم بپرسی چرا تن فروشی می‌کنی؟ ،یک ساعت داستان غمگین زندگی و دلیل‌هایش را می‌شمارد و تعریف می‌کند. اما چطورکه فاحشه زنی گناهکار است و زنا کار و آن یکی که صیغه خوانده و دو جمله گفته، بی‌گناه و مومن؟
همیشه می‌شود برای نیاز مالی غیر از تن فروشی کار دیگری انجام داد. کسی که به سرغ این کار برای رفع گرسنگی ویا داشتن سقفی بر سر می‌رود، همه جای دنیا یک جور طرز فکر دارد. این آدم‌ها همه عین هم فکر می‌کنند. صیغه هم تن فروشی به روش اسلامی است. یک کارت ملی می‌خواهد و مبلغ و زمان مشخص. حالا می‌تواند چند ماه باشد یا چند ساعت. مگر تن فروش‌ها چیز دیگری می‌گویند؟ چند می‌گیری؟ جا داری یا نه؟ چند ساعت یا چند روز؟
ازطرفی مردی که زنی را موقت و فقط برای ارضای نیاز جنسی می‌خواهد و برای این کار پول می‌دهد هم، آدم سالمی نیست. نتوانسته و یا نمی‌خواسته به یک آدم متعهد باشد. از زیر بار مسئولیت فرار کرده و یا از خودش مطمئن نیست، خلاصه یک جای کارش مشکل دارد. تازه بسیاری از مردان متاهل هستند که که زن و بچه دارند و برای رابطه جنسی بیشتر و یا داشتن شریک عاطفی و یا جنسی جوان‌تر، به سراغ صیغه کردن می‌روند.
همه چیز غریزه نیست. صیغه نام دیگری برای تن فروشی است. در قبول اینکه زنی صیغه شود، بجز حقارت هیچ نفعی برای زن ندارد. تعهد اگر باشد، و آدم‌ها مثل آدم‌های بالغ رفتار کنند و مسئول باشند، هرگز به سراغ کثافت کاری چه به اسم روشنفکری و چه به اسم شرع نمی‌روند.
نفر چهارم- من موافق صیغه شدن نیستم چون :
باید با یک نفر بود. غریزه اگر به انسان حاکم باشد، با حیوان فرق ندارد. انسان می‌تواند خود را کنترل کند و به این می‌گن اخلاق. چیزی که در حیوان وجود ندارد و آدم را بر‌تر می‌کند.
چرا اگر دونفر آدم بزرگ و بالغ تصمیم می‌گیرند که با هم رابطه‌ای نزدیک و انسانی برقرار کنند، باید این چند جمله عربی را بخونند (۳)؟ بعد از گفتن «زوّجتُ موکّلتی لنفسی…» بهم محرم و همه چیز شرعی و خوب و درست است، حتی رابطه جنسی، اما تا قبل از صیغه خواندن و بله گفتن همه چیز غلط و گناه و زناست؟ خوب بنظر من صادقانه بگم، مسخرس!
در همه جای دنیا، در همه ادیان و مذهب‌ها، در همه کتاب‌هایی که درباره اخلاق و قوانین و قواعد اجتماعی انسانی نوشته شده، تعدد زوج داشتن بد و زشت و ناپسند و نادرست است. جای بحث هم ندارد.
دوست دختر و دوست پسری که با هم روابط خاص و یا رابطه جنسی دارند اگر یکی با یک نفر دیگر هم زمان باشد، کاری نادرست انجام داده. برعکس در همین کشور‌ها می‌بینیم دونفر تا آخرعمر با هم زندگی می‌کنند، بچه هم دارند، به هم وفادار هستند و با خوشبختی زندگی می‌کنند، هرگز هم به یکدیگر خیانت نمی‌کنند و ازدواج هم نکرده‌اند.
در صیغه می‌شود چیزی ثبت نشود، یعنی حتی در اینجا باز هم می‌تواند اوضاع بنفع فقط داشتن یک رابطه جنسی تمام شود.
اگر صیغه خوانده شده باشد شلاق ندارد، صیغه نخوانده باشید ۷۵ ضربه شلاق دارید. خوب همه فکر می کنند: بریم یک ورقه صیغه بگیریم. جای دیگر مردم پول را به صندوق روسپی خانه می‌ریزند، اینجا پول را باید به صندوق دولت و محضر و یا مُلایی که صیغه می‌خواند ریخت.
آن چند خط و امضا، ممکن است در مورد ازدواج و قوانین مالیاتی و ارث و بچه‌ها اثر داشته باشد، اما تعهد و تاهل را خود آدم‌ها هستند که بوجود می‌آورند. وقتی بگوییم این آقا دو تا زن دارد، و یا یک زن و چهار صیغه دارد، یعنی این آقا هم زمان با چند زن در رابطه جنسی و عاطفی است. زنی که همزمان که شوهر و یا دوست پسر ثابتی دارد و با چند نفر دیگر باشد هم هیچ کجای دنیا آدم جالب و یا از نظر اجتماعی و روانی آدم قابل اعتمادی نیست و مشکل روانی دارد. این در هیچ قانون و مرام و مسلکی کار درستی نیست.
مجرد‌هایی هم که از بغل این زن، به بغل زن دیگری می‌روند، و یا برعکس زن‌هایی که شریک‌های جنسی متعددی دارند، از نظر جسمی و روحی اغلب دچار مشکل می‌شوند. حالا چه صیغه موقت خوانده باشند و پول مهریه بگیرند، چه روسپی باشند.
من از هرنظر با روابط و متعدد و موازی داشتن، چه خانم و چه آقای متاهل و چه مجرد مخالفم. باید با یک نفر بود. غریزه اگر به انسان حاکم باشد، با حیوان فرق ندارد. انسان می‌تواند خود را کنترل کند و به این می‌گن اخلاق. چیزی که در حیوان وجود ندارد و آدم را بر‌تر می‌کند.
[توضیح: در ازدواج موقت مرد می‌تواند هر تعداد زن را که بخواهد به عقدموقت خویش درآورد]
آدمی که به سراغ رابطه پایدار و تشکیل خانواده می‌رود کسی است که با یک نفر معاشرت کرده، او را می‌شناسد، به او احساس خاص پیدا کرده، رابطه دو طرفه است، تصمیم می‌گیرند که با هم باشند. چون تصمیم می‌گیرند، بقیه‌ای نه برای زن و نه مرد دیگر وجود ندارد.
نفر پنجم- من موافق صیغه شدن نیستم چون :
صیغه هم مثل دیگر قوانین ایران، فقط الزام و تعهد و حتی دردسر برای زن ایجاد می‌کند.
من صیغه شدم.
مدت شش ماه با مردی زندگی کردم با زنش متارکه کرده بود. قرار بود شش ماه صیغه باشیم و اگر در زندگی با هم همه چیز رو به راه بود، بعد عقد دائم کنیم.
قبل از آنکه صیغه بشوم، بخاطر اعتقادات مذهبی خودم، نمی‌خواستم با مردهای متعدد معاشرت کنم. این آقا از بستگان دور من بود که زنش می‌خواست خارج از کشور با بچه‌ها زندگی کند و مرد می‌خواست ایران بماند.
برای اینکه مرد راحت اقامت بگیرد و بتواند برود بچه‌ها را ببیند، با زنش بصورت توافقی متارکه کرده بودند، اما رسما طلاق نگرفته بودند. همه اقوام و آشنایان هم در جریان زندگی آنها بودیم. چیزی پنهان نبود.
من هم قبلا در جوانی از شوهرم جدا شده بودم. ازدواج اول من عقد دائمی بود. مهریه و نفقه وخلاصه همه چی قانونی و درست و بجا بود اما وقت طلاق هیچ کدام به درد کارم نخورد. مهرم را بخشیدم که شوهرم به طلاق دادنم راضی شود. سال‌ها بود که عنوان مطلقه را یدک می‌کشیدم و نمی‌خواستم اشتباه انتخاب کنم و گذشته را دوباره تکرار کنم. بنظرم از نظر شرعی و منطقی عقد موقت و صیغه خوب و درست آمد.
مهریه تعیین می‌شد و مدت زمان مشخص داشت. فکر می‌کردم مثل خارجی‌ها می‌توانیم زیر یک سقف زندگی کنیم و همدیگر را بشناسیم ووقتی صد درصد مطمئن بودیم، عروسی کنیم. شرعی و قانونی.
اینکه زیر یک سقف باید با یک نفر زندگی کرد تا اورا شناخت، کاملا درست بود. من هم بعد از اینکه با ایشان زندگی کردم، فهمیدم به هیچ عنوان حاضر به ازدواج با او نیستم.
اما صیغه چه نفعی برای من داشت؟
من بی‌اینکه دلم بخواهد با مردی رابطه جنسی داشتم که از اون خوشم نیامده بود. چند ماه مانند کلفت و خدمتکار و معشوقه در خدمت این آقا بودم. بعدکه تمام شد، من تبدیل به زنی شدم که انگار دوبار طلاق گرفته! وبرعکس من، او هنوز هم مرد مجردی بود که یک خانواده هم در جایی برای روزمبادا داشت.
چیزی جایی ثبت نشد اما برای من، آنهایی که می‌دانستند به آنهایی که نمی‌دانستند هم خبر داند، صیغه شدنم، عملامرا با آن خانم‌هایی که اعتقاد مذهبی ندارند و با دوست و رفیق خود بدون ازدواج زندگی می‌کنند یکی کرد.
نمی‌توانستم از او توقع شوهر معمولی را داشته باشم. نمی‌خواستم فامیل و آشنا‌ها مارا با هم ببینند. چون فکر می‌کردم اگر بعد مرا نخواهد چی؟ اگر به عقد خود در نیاورد آبرویم بیشتر می‌رود. این ترس اینکه «اگر مرا نخواهد چه کنم» مرا می‌کشت. نمی‌توانستم با او همه جا بروم چون تمام مدت فکر می‌کردم اگر عروسی نکینم چه؟ یک جور معشوقه پنهانی بودم. اصلا تجربه خوبی نبود. با اقوام و دوستان او روزهای اول چند بار رفت و آمد کردیم، چون همه می‌دانستند که او زن و بچه دارد، با من رفتار یک شوهر دزد، زن خراب، معشوقه، یا یک زنی حقیر که برای اینکه با کسی بخوابد صیغه شده را داشتند. برایم تحمل رفتار و متلک‌هایشان بسیار سخت بود.
صیغه هم مثل دیگر قوانین ایران، فقط الزام و تعهد و حتی دردسر برای زن ایجاد می‌کند. مهریه دربرابر همه بدبختی‌ها بعد از صیغه و یا حتی گرفتن آن و حتی مبلغی که می‌گیری هیچ و بی‌ارزش و یک لغت توخالی است. بنظرم این نوع رابطه فقط برای مردان مریض مفید و چاره گشاست. وحشتناک بود. وحشتناک بود.
نفر ششم- من موافق صیغه شدن هستم چون :
هرچقدر پول داشته باشی ،همون قدر زن بهت می‌دن!
هرچقدر پول داشته باشی همون قدر زن بهت می‌دن. از زمان های قدیم تا امروزهم همین بوده.
اونی که بیشتر پول داره می‌تونه عقد موقت یا دائمی بکنه، یا اصلا چهار تا زن بگیره و چند تا صیغه؛ و اونی که مثل من پول نداره باید زنی را صیغه مدت دار بکنه و یا حتی دیگه خیلی بدبخت بود، یه صیغه چند ساعته.
من نمی‌توانم ازدواج کنم. پول کافی ندارم، خونه و کار دائم ندارم. راننده آژانس هستم ونقاش ساختمان. خیلی پول در بیاورم، بیمه ماشینم را جور کنم. خرج عروسی و مهریه و کادوی قبل عروسی و حلقه نامزدی و فیلم برداری هم ندارم. همه زن‌ها اولش می‌گن هیچی نمی‌خوان. فقط یک عقد ساده. بعد یا مادربزرگی، بابای دم مرگی، کسی سرو کله‌اش پیدا می‌شه که آرزو داشته خانم را در لباس سفید ببنید. یا اینکه می‌گویند عقد، همین فقط فامیل درجه یک. بعد دم عقد معلوم می‌شه تمام فامیل خانم از شهرستان‌ها و ده‌های اطراف نزدیک هفتاد- هشتاد نفرن. من تا حالا دوبار دختر نامزد کردم و بعدش بهم زدیم.
بار اول، وقت نامزدی، صیغه محرمیت خوندم، وقتی می‌خواستم نامزدی را بهم بزنم و ، پدرم را درآوردن و روزگارم را سیاه کردن و می‌گفتن باید خسارت بدی! دختر ما دست خورده شده. بیا و درستش کن. نقل آش نخورده و دهان سوخته شد! حالا چطور ثابت کنم که من رابطه‌ای خاص با این خانم نداشتم؟
[توضیح : مطابق ماده ۱۰۹۷ – درنکاح منقطع هرگاه شوهرقبل ازنزدیکی تمام مدت نکاح را ببخشد بایدنصف مهررابدهد. ]
بعدی یک سال بعد بود، گفتم من تا روز عقد، حاضر نیستم صیغه محرمیت بخونیم. اونم. سر تهیه خانه بهم خورد. دختر خوب وفهمیده‌ای بود. اما من از روز اول وضعیت کاری و مالی خودم را گفته بودم. چیزی پنهانی نداشتم. می‌خواستند خانه‌ای نزدیک خانه مادرش اجاره کنیم. پولم نمی‌رسید. سر همین در نهایت بهم خورد.
الان سه یا چهار سال است زن صیغه می‌کنم. می‌روم خانه شامم حاضر، رخت و لباسم اتو شده و تمییز است. چراغ خانه‌ام روشن است و کسی منتظر من است.
تازه، زن صیغه‌ای مهریه‌اش کم است. به خیال اینکه شاید بخوام اورا بگیرم، بسیار خوش اخلاق و مهربان و اغلب خانه دار و تمییز هستن. تا ببینم دارن سر ناسازگاری را باز می‌کنند حتی تحمل هم نمی‌کنم. راحت صیغه را زود‌تر بهم می‌زنم و تمام کنم. مهرش را انقدر می‌بندم که از پس پرداختش بر بیایم. انگار برای مدتی زن اجاره می‌کنم. تاحالا که به اندازه بودجه‌هایی که گذشته‌ام الحمدوالله زن‌های خوبی نصیبم شده.
اول خیال می‌کردم شاید با یکی از آنها عروسی کنم، بعد گفتم من که بچه نمی‌خواهم، مگر عقلم کم است خودم را به دردسر بی‌اندازم؟ اینطوری دردسر بقیه متاهل‌ها را هم ندارم که با خانواده زن جماعت رفت و آمد کنم و خلاص! فقط باید مراقب باشم ناخواسته زن صیغه ای از من باردار نشود .همین
[ توضیح : ثبت نکاح درصورت باردارشدن زوجه الزامی است (۴)]
خرج و مخارجم به اندازه است، زن هم دارم و تنها نیستم. برای هرمردی، با هر شرایط و هر سنی، یه کمی زشت‌تر، یا کمی پیر‌تر، بالاخره همیشه زن هست.
نفرهفتم- من موافق صیغه شدن هستم چون :
شاید با قانونی شدن صیغه بشود اوضاع را کنترل کرد.
فساد به دنبال فقر و فقر به دنبال فساد همیشه بوده و هست و سالهاست که آمار و عدد و رقم نمی‌خواهد، به وضوح و بطور قابل ملموسی می‌بینیم که فقر و فحشا در کشور بیشتر شده است.
چرا از این جنبه به قضیه صیغه نگاه نکنیم که اوضاع واقعی کشور چه ما بخواهیم و چه نخواهیم این است. فقر و فحشا وجود دارد. مثل وجود مواد مخدر. گاهی بحث بر سر این موضوع نیست که مواد مخدر خوب است یا بد؟ بهتر است باشد یا نباشد، چرا مردم معتاد می‌شوند و یا چقدر آدم معتاد وجود دارد.
گاهی بحث اصلی این می‌شود که نمی‌شود ناگهان اعتیاد را از بین برد، کشور را ازوجود معتادان و قاچاق چی‌های مواد پاک کرد. کلید خاموش و روشن ندارد، بنزنیم اوضاع به حالت صفر برد، پاک شود و از نو شروع کنیم.
وضعمان این هست. حالا چه کنیم؟
شاید راه اول اوضاع فعلی کنترل باشد.
در مورد مواد مخدر مثلا راههای ورود و تولید و پخش مواد را کنترل بیشتری می‌کنند و یا اگر بتوانند می‌بندند یا کشورهایی دولت خودش ورود مواد مخدر را بدست می‌گیرد و خودش می‌فروشد و می‌گوید اینطوری می‌دانیم کی مصرف کننده است، چقدر وارد کشورم شده؟ کجا پخش شده؟ آماردارم که چه موادی مصرف می‌شود قیمت‌ها چند است و خلاصه کنترل دارم. هنوز راه زیادی از نابودی باقی است. اما کنترل اوضاع را بدست گرفتن هم گام بزرگی رو به جلو برای ریشه کنی مشکل است. یا درست مثل مبارزه با سرطان.
صیغه هم شاید راهی باشد برای کنترل فقر و فحشا.
آنکه دنبال تن فروشی است، یا آنکه دنبال هرزگی و روسپی هاست، چه عقد دائم داشته باشد، مسیحی باشد یا بی‌دین، یا مسلمان و با زن و بچه و یا زن شوهر دار چه فرقی می‌کند؟ همه می‌دانیم و می‌بینیم که به دنبال آنچه می‌خواهد می‌رود و آنچه می‌خواهد را ارزان یا گران، دیر یا زود، شرعی یا غیر شرعی، در کشور بدست می‌آورد.
مثلا اگر کسی خطبه نخوانده مدتی با یک نفر باشد، خوب است؟ مشکل حل شده؟ یا هر ماه برای یکی خطبه بخواند و هر ماه بایکی باشد اسلامی و قانونی است؟ نخیر.
اما وقتی ثبت شود، و یا راهی باشد که قانون بتواند از بچه‌هایی که بوجود می‌آیند، حمایت کند، یا مردان و زنان را تشویق کند که قانومند‌تر رفتارکنند، تشویق شوند صیغه خود را ثبت کنند، شاید کنترل به فریادمان برسد و بشود لااقل یک آمار درستی از اوضاع نابسامان بدست آورد. این مهم است.
هیچکس نمی‌داند چند بچه بی‌شناسنامه وجود دارد، یا چقدر سقط جنین بعد از صیغه‌ها می‌شود، هیچ نظارت و آماری روی بیماری‌های جنسی و مقاربتی نیست، هیچکسی نمی‌داند چقدر تن فروش در ایران هست یا چند صیغه ثبت نشده اصلا وجود دارد؟ ما نمی‌دانیم چند نفر زن ومرد اصلا از این امکان صیغه خوب یا ید، درست یا غلط استفاده می‌کنند. فقط حدس می‌زنیم. ازتعداد آدم‌هایی که با هم زندگی می‌کنند اما ازدواج نکرده‌اند، چه آنهایی که با هم رابطه جنسی دارند و چه آنهایی که ندارند، هیچ آمار و اطلاعی در دست نیست، ما حتی خبر نداریم اوضاع تا چقدر خراب است. فقط می‌بینیم، چیزی در اجتماع درست نیست.
زنان چون می‌دانند که دولت و قانون از آنها حمایت نمی‌کند، به همان پول کم و یا یک سکه یا خرج یک ماه و یا اینکه فقط مدتی سقفی به سر داشته باشند راضی‌اند. کسی زورکی صیغه نمی‌شود ، مرد‌ها صیغه برایشان نفع دارد، بسیار خوب! مرد‌ها زن صیغه می‌کنند، اما لابد زنی هم هست که رضایت دارد. چرا؟ اگر راه و یا چاره دیگری داشت هم رضایت به صیغه شدن می‌داد؟ زود جواب ندهیم. خیلی از خانم‌های صیغه عملا مثل برده زندگی می‌کنند و خودشان شکایت که نمی‌کنند که هیچ، راضی هم هستند. اما شاید اگر اوضاع را به هراسمی بشود در قدم اول کنترل کرد، و به آن جنبه علنی و قانونی داد، وقتی قانون شد ، تازه می شود برایش جنگید، تبصره گذاشت، لایحه نوشت، بحث کرد، به مطبوعات کشاند.
آنوقت می‌شود کم کم در همین قوانین اسلامی، تبصره‌هایی به قانون ها اضافه کرد که مردان نتوانند صیغه‌های متعدد داشته باشند، متاهل‌ها، به سراغ زنان دیگری نروند، و یا اگر قانون وجود داشته باشد، آنوقت زنی که به فرض صیغه شده، حتی اگر مثل یک تن فروش باشد، آدم که هست، پس کسی باشد که از حق و حقوق انسانی او بتواند دفاع کند.
او هم بتواند اگر حقش را نداند، به دنبال گرفتن حقوقش باشد، یا آنها را وادار کند که به برای مراقبت‌های بهداشتی و واکسن و استفاده از روش‌های پیشگیری کار ی بکنند. وقتی بگوییم صیغه نباشد. خوب از فردا هیچکس صیغه نیست. مسئله فحشا، خشونت خانگی، زنی که شوهرش زن دیگری گرفته بی‌توجه به او و بچه‌ها چند تا صیغه دارد، یا آن خانومی که برای گذران زندگی تن فروشی می‌کند، دست از کار می‌کشند؟ مسئله حل می‌شود؟
چه فرق دارد که اسم این کار و یا نام آن شخص چه باشد؟ انسان که هستند. اگر قانون وجود داشته باشد و قانون ضمانت اجرایی داشته باشد، آدم‌های همه جای دنیا، در برابر قانون رفتاری یکسان نشان می‌دهند، قانون شهروندان را ملزم به رعایت حقوق دیگران می‌کند.
درآمستردام، به یک فاحشه نمی‌توان بی‌ادبی کرد. می‌رود به پلیس شکایت می‌کند. پلیس هم از حق او در این لحظه به عنوان یک شهروند دفاع می‌کند. همین خانم اگر بدون مجوز تن فروشی کند هم پلیس اورا دستگیر کرده و جریمه می‌شود.
من با قانون موافقم.
چه فرق دارد که کجایی باشی؟ کار خوب همه جای دنیا خوب و کار بد، در همه دنیا بد است.
هر اسمی که دارد، داشته باشد. از هر دین و مذهبی که می‌خواهد باشد. به یهودی و ارمنی و لائیک‌ها بگویی “زرتشت” گفته: «پندار نیک، گفتار نیک، کردار نیک»، می‌گوید چه حرف خوب درستی.
کارشناس ها درباره ازدواج موقت یا صیغه چه نظری دارند؟
آیت الله یوسف صانعی ،مرجع تقلید – شیعه
بنظر اینجانب نه تنها متعه نمی‌تواند مانع فساد باشد بلکه اگر از مورد فیالجملهاش خارج شود و در عرض ازدواج دائم قرار گیرد اساس زندگی و کانونهای گرم خانواده را به خطر و نابودی انداخته و بیبندوباری ناشی از آن جامعه را به سقوط، از جهات عدیده میکشاند.(۵)
دکترعفت السادات مرقاتی خویی،سکسولوژیست و عضو هیأت علــمی دانشگاه علـوم پزشکی ایران
با صیغه و ازدواج موقت درصورتی که به مسائل بهداشتی و آموزش افراد توجه شود ، موافق است و بنظر ایشان و با توجه به تحقیقات انجام شده در ایران (۶)، صیغه می تواند یکی از راه حل های جلوگیری از افزایش ایدز باشد .
علی مندنی پور،حقوق دان- جامعه شناس
باید بپذیریم که در عرف جامعه ما، صیغه هنوز برای اکثریت قابل قبول نیست. اگرچه در اصل پذیرفتن فقهی و شرعی نکاح موقت بحثی نیست اما برای اجرایی کردن این قانون نیازمند زمینه‌سازی و آمادگی‌های لازم است که به اعتقاد من در شرایط کنونی و با توجه به فرهنگ مردسالار غالب بر بخشی از جامعه ما چنین شرایطی موجود نیست.
شهلا اعزازی،جامعه‌شناس – فعال حقوق زنان – نویسنده – پژوهشگر
« خشونت علیه زنان مفهوم گسترده‌ای دارد اما بهترین تعریف از خشونت علیه زنان، متعلق به سازمان ملل است که آن را «هرگونه عمل خشونت‌آمیز بر پایه جنسیت که بتواند منجر به آسیب فیزیکی (بدنی)، جنسی یا روانی زنان بشود» تعریف کرده است.
حداقل اتفاقی که برای همسر اول مردی که ازدواج مجدد کرده یا همسر فردی که ازدواج موقت می‌کند، پیش می‌آید این است که از نظر روانی آسیب‌دیده و در وضعیت نامطلوب روحی و روانی قرار می‌گیرد. » (روزنامه شرق – شماره ۱۴۸۲- ۱۶ اسفند ۱۳۹۰)
مشکلات عدم ثبت ازدواج موقت
عدم ثبت واقعه ازدواج موقت به هر دلیلی که باشد مشکلاتی را به دنبال دارد که در مرتبه اول دامنگیر زن می‌شود چنانچه اگر مهر خود را مطالبه کند بدواً لازم است که اثبات زوجیت کند، به عبارت ساده‌تر باید ثابت کند که همسر شرعی مرد است و صیغه توسط کسی دیگر و یا خود مرد جاری شده است و در مواردی که با انکار شوهر خود مواجه شود با توجه به این که نه سند ثبتی در دست است که ثابت کند عقدی در میان بوده و نه حتی سند عادی یا تکه‌ای کاغذ که این رابطه را ثابت کند و نه شهودی که شاهد و ناظر رفت و آمد این زن و شوهر باشند، در قدم اول با مشکلی مواجه می شود که حل آن ساده و آسان نیست.
علاوه بر آن چنانچه این رابطه منجربه تولد فرزند یا فرزندانی شود، اثبات این که طفل متعلق به این پدر است. زمانی طولانی درپی خواهد داشت و در صورتی که پدر رابطه ابوت (پدر و فرزندی) را نپذیرد از طریق آزمایشات پزشکی قانونی باید اقدام شود و چنانچه دسترسی به پدر طفل ممکن نباشد کسی که در این رابطه باقی می‌ماند زنی تنها و بی‌پناه با فرزندی بدون شناسنامه و هویت است.
به هر حال مهمترین توصیه به زنانی که قصد ازدواج موقت دارند این است که ازدواج خود را ولو برای مدتی کوتاه به ثبت برسانند و یا حتی در نوشته‌ای کوتاه که میزان مهریه و مدت عقد مشخص و معلوم و به امضای هر دو طرف رسیده باشد، درج کنند تا از بروز مشکلات بعدی که دامنگیر خود و فرزندانشان می‌شود، پیشگیری کنند. (۶)
منابع :
۱) مُتعِه یا نکاح مُنقَطِع یا ازدواج موقت که به صیغه نیز معروف است، نوعی از ازدواج در مذهب شیعه است که در آن عقد ازدواج برای مدت معین و محدودی با مهریه‌ای معلوم، بین زن و مرد بسته می‌شود و با پایان آن رابطه زوجیت خودبه‌خود منقضی می‌شود.
–توضیح المسائل – احکام متعه ( ازدواج موقت ) – سایت رسمی دفتر سیدعلی حسینی سیستانی
– پایگاه اطلاع رسانی حوزه – تفاوت های ازدواج دائم و موقت
– احکام عقد موقت – مسأله ۲۰۷۰الی مسأله ۲۰۷۹- سایت جامع فرهنگی مذهبی شهید آوینی
– افزایش صیغه یا عقد موقت در ایران- مهری ملکوتی: وکیل- پژوهشگر- خانه امن
– احکام شرعی ازدواج موقت – “حافظون” – تارنمای اختصاصی همسریابی ازدواج موقت
– پرتال اطلاع رسانی وکالت آنلاین – تحلیل حقوقی و اجتماعی ازدواج موقت بدون ثبت رسمی
